[singlepic id=56 w=150 h=120 float=left]ŚWIDERMAJER w Halinowie (od 1911) (dawniej pow. Otwock) Świdermajer, czyli drewniana architektura linii otwockiej.
Rozbudowa Brzegów Andriollego i dynamiczny rozwój pobliskiego Otwocka na przełomie XIX i XX wieku, a także rozwój na początku XX wieku letnisk położonych wzdłuż linii nadwiślańskiej kolei szeroko i wąskotorowej, spowodował, że właściciele i budowniczowie powstających licznie nowych pensjonatów, willi czy sanatoriów podchwycili i rozwijali według własnych koncepcji ornamentykę zapoczątkowaną przez Elwiro Michała Andriollego w Brzegach. Ten charakterystyczny dla Andriollego i jego naśladowców, sposób budowania i zdobienia domów bywał przez osoby piszące o nim lub o regionie różnie nazywany. W literaturze pojawiają się więc określenia: dworek Andriollego, andriollówka, dworki Andriollego, wille Andriollego, andriollówki, architektura Andriollowskich Brzegów, styl Andriollego, domy w stylu Andriollego, styl nadświdrzański, domy nadświdrzańskie, domy w stylu nadświdrzańskim, styl otwocki, drewniane budownictwo otwockie, drewniana architektura Otwocka, letniskowa architektura nadświdrzańska, drewniana architektura linii otwockiej, drewniana architektura letniskowa linii otwockiej, budownictwo drewniane linii otwockiej, otwockie drewniane domy letniskowe, pensjonaty linii otwockiej, drewniane wille linii otwockiej, wille, letniaki czy określenie poety styl świdermajer, a nawet w odniesieniu do drewnianej architektury Józefowa – józefmajer lub z powodu przeludnienia w latach powojennych dom nazywano potocznie – pekinem lub po prostu drewniakiem. Niewątpliwie każde z wymienionych określeń posiada swoje uzasadnienie, ale wydaje się , że żadna nazwa nie określa w pełni opisywanego zjawiska jakim było powstawanie drewnianej architektury w bardzo krótkim okresie czasu, na określonym terenie, w latach, gdy modne i popularne były LETNISKA PODWARSZAWSKIE ORAZ MIASTA OGRODY. Wydaje się natomiast, iż nazwa świdermajer stała się nazwą najbardziej znaną, popularną i medialną dla określenia wspólnych cech architektury drewnianej linii otwockiej. Skąd nazwa świdermajer ? Poeta Konstanty Ildefons Gałczyński, który mieszkał w Aninie w latach 1936-1939 w wierszu pt.”Wycieczka do Świdra” tak opisywał swoje wrażenia:
Jest willowa miejscowość,
Nazywa się groźnie Świder,
Rzeczka tej samej nazwy
Lśni za willami w tyle;
Tutaj nocą sierpniową,
Gdy pod gwiazdami idę,
Spadają niektóre gwiazdy,
Ale nie na te wille
/…/
Te wille, jak wójt podaje,
Są w stylu „świdermajer”.
/…/
W obecnych czasach spotykamy się coraz częściej z zainteresowaniem mieszkańców i z pozytywnymi przykładami troski o tradycję architektoniczną w naszym regionie. Stare budynki bywają odnawiane, a niektóre nowe budynki posiadają stylizację świdermajer. Z pewnością cieszy fakt, że wokół nas pojawiają się entuzjaści i pasjonaci, którzy dostrzegają piękno w drewnianej architekturze naszego regionu, że niektórym drewnianym domom pieczołowicie przywracany jest blask dawnego piękna. – napisał Robert Lewandowski
Szkoda że ta moda szerokim łukiem omija gminę Halinów. W ostatnich latach dopuszczono do rozbiórki kilku domów będących klasycznym przykładem spuścizny Androllego. Kolejne władze gminy nie dostrzegają konieczności objęcia tego rodzaju architektury opieką konserwatorską ( tak jakby gmina Halinów obfitowała w nadmiar zabytków architektury ) co w konsekwencji skutkuje bezkrytycznym pozwoleniem na dewastację i rozbiórkę obiektów o dużej wartości architektonicznej i historycznej. W naszej gminie sprawdza się powiedzenie o krytycznym stosunku do dokonań ojców a jednocześnie do dziwnej tęsknoty za dokonaniami dziadków. Upłynie kolejne parę lat i nasze dzieci łapiąc się za głowę przeklną bezmyślną politykę urbanistyczną dzisiejszych władz. Ratujmy MIASTO OGRÓD, ratujmy Halinów !.
Po niżej prezentujemy przykłady drewnianej zabudowy Halinowa z przełomu XIX i XX w. Niestety wielu domów już nie ma, a wiele znajduje się w opłakanym stanie.
Drewniane domy i wille letniskowe budowane w Halinowie i okolicach od 1911 roku. Zdjęcia pochodzą z książki „Halinów dawniej Skruda” E. Dziumak, M. Raciborska. Wyd. ZAGRODA 2008 r.
[nggallery id=11]
[singlepic id=57 w=150 h=120 float=left]Elwiro Michał Andriolli ur. w Wilnie, ojciec Włoch, żył w latach 1836-1893, powstaniec 1863 r., zesłaniec syberyjski. W1873 r. kupił kolonię Stasinów koło Mińska Mazowieckiego.
Był romantykiem, prekursorem pozytywizmu, najbardziej znanym autorem ilustracji „Pana Tadeusza” i wielu innych. Zapoczątkował istnienie stylu nadwiślańskiego w budownictwie tzw. świdermajer. Działał i tworzył w obszarze między Warszawą, Mińskiem Mazowieckim, Kałuszynem, Otwockiem, Karczewem i Nałęczowem.