Źródło: http://www.mazovia.pl/ciekawostki-z-mazowsza/art,9,renifery-na-mazowszu.html

Renifery żyły również na Mazowszu. Szczątki rogów przodków czerwononosego Rudolfa odkryli w latach sześćdziesiątych archeolodzy, którzy przeprowadzili prace wykopaliskowe na Pękatce – jednej z wydm w okolicach wsi Całowanie w powiecie otwockim (ok. 40 km na południowy wschód od Warszawy).

Pękatka jest stanowiskiem archeologicznym na skalę światową i została wpisana do Mazowieckiego Rejestru Zabytków. Na wykopalisku odnaleziono narzędzia krzemienne, ślady chat, szałasów i jam gospodarczych sprzed około 13 tys. lat. Wprawdzie Pękatka utworzona jest przez torf kwaśny i piasek, w których nie zachowują się materiały organiczne, lecz kiedy pewnego roku Wisła wylała, zostawiła na terenie dzisiejszej miejscowości Całowanie warstwę namułu, który przykrył rogi renifera. W tym namule czyli w warstwie mady wiślanej o miąższości ok. 2-4 cm zachowały się one do dziś.

Dzięki dalszym badaniom mikroskopowym, które pozwalają stwierdzić, do czego używano danych narzędzi krzemiennych, odkryto także miejsca masowego obrabiania skóry ze świeżo ubitych reniferów. Archeolodzy odkryli również spore skupiska uszkodzonych trzonków grotów strzał. To wszystko dowodzi, że w tych rejonach bardzo licznie musiały występować renifery. Zresztą ten okres bywa często nazywany okresem łowców reniferów.

Nasuwa się pytanie, skąd w ogóle na tych terenach znalazły się renifery. W okresie, z jakiego pochodzą znaleziska na wydmie Pękatka lodowiec był już na terenie Skandynawii. W schyłkowej epoce lodowcowej renifery przychodziły jesienią z północy w okolice Całowania, aby spędzić tu zimę i korzystać z tutejszych zimowych żerowisk.