źródło:Bogdan Kuć – www. historia.stanislawow.com
1939.IX.01 – Wybuch wojny.
1939.IX.03 – Bombardowanie szosy w Dębem Wielkim przez samoloty niemieckie. Spłonął dwór i remiza strażacka.
1939.IX.07 – Ponowne bombardowanie szosy w Dębem Wielkim.
1939.IX.10 – Kolejne bombardowanie w Dębem Wielkim. Tym razem bomby zrzucono na pociąg osobowy. Zginęło wiele osób.
Równocześnie trwa walka pociągu pancernego z samolotami niemieckimi.
1939.IX.11 – Do folwarku Poręby Leśne koło Stanisławowa, gdzie znajdował się sztab Mazowieckiej Brygady Kawalerii
przybył dowódca Armii Modlin gen. Przedrzymirski. Dowódca MBK płk. Korcz zorientował go w aktualnej sytuacji brygady, po czym generał Przedrzymirski odjechał do sztabu gen. Kowalskiego w Jakubowie.
1939.IX.12 – Niemcy zajęli Stanisławów.
1939.IX.13 – Walki Wołyńskiej Brygady Kawalerii z Niemcami w rejonie Cyganka-Dębe Wielkie- Choszczówka.
1939.IX.13 – Niemcy zajęli Dębe Wielkie.
1939.IX. – W pierwszej połowie września na lotnisku w Krubkach wylądował polski samolot. Przyleciał z Prus Wschodnich.
Załadowany był bombami, które wyładowano i zakopano w polu. Następnie samolot odleciał. Nie wiadomo, dlaczego bomby wcześniej nie zostały zrzucone na wroga.
1939.IX.27-29 – W tych dniach stacjonował we dworze w Krubkach, ze swoim oddziałem major Dobrzański „Hubal”. Gdy usłyszał wieść, że Warszawa skapitulowała , udał się ze swoim oddziałem w rejon Kielc.
1939.X.07 – Przybyła z Warszawy 46 Dywizja Piechoty Wermachtu i rozlokowała się w Mińsku Mazowieckim oraz w Kałuszynie, Liwie i Stanisławowie.
1939.IX-XII – Początki ruchu konspiracyjnego na terenie Ośrodka.
1939.XII.08 – Do Dębego Wielkiego przyjechał pociąg z uchodźcami z poznańskiego i bydgoskiego. Uchodźców rozlokowano w
miejscowościach na terenie gmin Stanisławów i Dębe Wielkie.
1940.I – W Stanisławowie powstało tajne gimnazjum w domu Stanisława Witkowskiego, kierownika szkoły powszechnej w
Stanisławowie. Kierownikiem tajnego nauczania był Mieczysław Ługowski. Tajne gimnazjum powstało również i w Dębem Wielkim
1940.I/III – W ośrodku zdrowia w Stanisławowie zorganizowano kurs sanitarny dla dziewcząt. Zajęcia prowadził dr Zygmunt Kwieciński.
1940.II. – Pierwszym komendantem ośrodka VI (ZWZ – AK) zostaje ppor. Marian Służewski „Rum”.
1940.V. – W końcu maja Niemcy urządzili w Stanisławowie łapankę.
1940.VII. – W Stanisławowie na ścianach budynków pojawiły plakaty o treści „Polska żyje i żyć będzie”.
1941.III/IV – W Pustelniku na strychu budynku szkolnego, uruchomiony został warsztat rusznikarski, w którym naprawiano i konserwowano broń.
1942.III.30/31 – Nieudany zrzut na placówkę „Błoto” w rejonie Tłuszcza. Zasobniki i skoczków zrzucono na jadący pociąg i
budynek plebani. Skoczkowie zgłosili się na punkt kontaktowy w Stanisławowie do Stanisława Boruckiego „Sztabor”. Część materiałów z zrzutu i pieniądze zostało odzyskanych a skoczkowie przewiezieni do Warszawy.
1942.IX. – W końcu września Niemcy przypędzili do Stanisławowa, Żydów z Dobrego, do których dołączono Żydów ze
Stanisławowa (ponad 400 osób). Wszystkich poprowadzono do Mińska Mazowieckiego, gdzie załadowano ich do wagonów. Pociągiem wywieziono ich do Treblinki, gdzie zostali spaleni w krematoriach.
1942.X/XI – W październiku lub listopadzie na piaskowej górze za kirkutem, między Stanisławowem a Retkowem miało
miejsce scalenie różnych organizacji konspiracyjnych z terenu Obwodu „Mewa”. Organizacje te podporządkowały się Armii Krajowej. Przysięgę przyjął komendant Obwodu „Mewa”, por. Ludwik Wolański „Lubicz”.
1942.XI. – Nowym komendantem Ośrodka VI zostaje ppor. Wiktor Leszczyński „Ostoja”.
1943.III.16 – Oddział Armii Ludowej z Mińska Mazowieckiego rozbił w Stanisławowie posterunek policji granatowej,
spalił dokumenty urzędu gminnego, zniszczył centralę telefoniczną.
1943.II.16/17– Zrzut lotniczy na placówkę „Lilia” w rejonie Kątów Goździejewskich. Przyjęto 4 skoczków, sprzęt łączności
oraz broń i pieniądze.
1943.III.19 – Niemcy urządzili obławę na gajówkę w Czarnej, w której ukrywali się Żydzi i żołnierze radzieccy. Na miejscu
zginął Rokicki Stanisław, zamieszkały w gajówce wraz z przebywającymi tam pięcioma Żydami: Teresą Powązek i jej mężem, Heleną Szpinder z matką i Abramem Słomką. Niemcy zabrali gajowego Jana Gawrycha, Stanisława Skuzę i kilku żołnierzy radzieckich, między innymi kap. Popowa.
1943.III.30 – W miejscowości Ignaców Niemcy rozstrzelali gajowego Jana Gawrycha, Stanisława Skuzę i kilku żołnierzy
radzieckich, których wcześniej Niemcy zatrzymali w gajówce w Czarnej.
1943.IV.13 – Założono termity w miejscowości Dębe Wielkie do pociągu jadącego na wschód z artylerią.
1943.V.12 – Żandarmi niemieccy zastrzelili w Aleksandrówce Bolesława Książka, razem z przechowywanym u siebie Żydem Idelem.
1943.V.26/27– W nocy zerwano połączenie telekomunikacyjne przy stacji Dębe Wielkie.
1943.V.31 – Akcja na Urzędy Gmin w Stanisławowie i Pustelniku. Zniszczono dokumenty gminne.
1943.VI. – W końcu czerwca miała miejsce akcja na gorzelnię w Krubkach. Wysadzono w powietrze zbiornik spirytusu. Akcją
dowodził ppor. Wiktor Leszczyński „Ostoja”
1943.VII.01 – Od Ośrodka VI odłączono następujące miejscowości: Cisie, Żwirówka, Skruda (obecnie Halinów), Cechówka,
Wielgolas. Przyłączone zostały do nowo powstałego Obwodu „Obroża” w
powiecie warszawskim.
1943.VIII.18 – Spowodowano zwarcia telefoniczne i telegraficzne na liniach Dębe Wielkie-Mińsk Mazowiecki i Dębe Wielkie-Warszawa.
1943.VIII – Akcja w majątku Rudzienko koło Dobrego. Drużyna pod dowództwem Edwarda Wasilewskiego „Wichury” zniszczyła sprzęt omłotowy.
1943.IX.16/17 – Przyjęto dwóch cichociemnych na placówce zrzutowej „Obraz” w rejonie Porąb Leśnych.
1943.IX/XI – Jesienią w gajówce w lesie krubskim miała miejsce odprawa dowódców z Podokręgu Wschodniego. Na odprawę przybył komendant główny AK, Tadeusz Komorowski „Bór”.
1943.XI.01 – W Wielgolesie koło Dębego Wielkiego, w walce z bandytami został postrzelony komendant Ośrodka VI ppor. Wiktor Leszczyński „Ostoja”. Rannym zajął się doktor Dużyński z Dębego Wielkiego. Niestety nie udało się go uratować. „Ostoja” zmarł wieczorem.
1943.XI. – Nowym komendantem Ośrodka VI zostaje ppor. Walenty Suda „Dąb”.
1943.XI.15 – W Dębem Wielkim, na plac przed kościołem Niemcy spędzili wszystkich mieszkańców. Wybrali młodych ludzi i wywieźli ich na roboty do Niemiec.
1943.XII.09- Na torach kolejowych w Dębem Wielkim, Niemiec nazywany „Krwawym Guciem” zastrzelił Aleksandra Bochińskiego, zbierającego rozsypany węgiel.
1944.II.09 – Akcja na wysłanników Arbeitsamtu z Mińska Mazowieckiego, którzy przyjechali do Stanisławowa aby sporządzić listy ludzi, którzy mieli jechać na roboty do Niemiec. Niemcy zostali zaalarmowani przypadkowym strzałem ze strony
atakujących. Zdążyli schronić się do piwnicy. Podczas strzelaniny zginął Stefan Żaczek „Bimber” z Pustelnika, a Stanisław Kopacz „Wilga” został ranny.
1944.II.15 – W gorzelni Krubki zabrano spirytus gorzelniany na dwóch samochodach ciężarowych. Przetransportowany został
do Warszawy. Akcją dowodził Stanisław Maciejewski „Promień”.
1944.II.18 – We wsi Łęka koło Pustelnika, odbył się sąd nad Zygmuntem Żółtkiem „Mors”. Za zdradę, w wyniku której
aresztowano ponad 60 mieszkańców Mińska Mazowieckiego i powiatu mińskiego dostał karę śmierci. Wyrok wykonano w pobliskim lesie krubskim.
1944.II.20 – Łapanka w Stanisławowie. Niemcy wywieźli na roboty do Niemiec ponad 200 osób. 10 osób aresztowano i wywieziono na Pawiak.
1944.III.08 – W nocy podczas przewożenia radiostacji w miejscowości Ładzyń stoczono walkę z żandarmerią niemiecką. Podczas walki ginie Jan Szarek „Karnot”, dowódca ochrony radiostacji. Ranni zostają Józef Rozbicki „Buk”(postrzał w płuco), Adam Ostrowski „Wilk”(ranny w rękę) i Helena Cudna „Jutrzenka”(postrzał w brodę).
1944.III.09 – Nowym dowódcą ochrony radiostacji zostaje kpr. pch. Stanisław Kopacz „Wilga” z Prądzewa koło Stanisławowa.
1944.III. – Wymierzono karę chłosty (25 batów) sołtysowi we wsi Cisówka za zbyt gorliwe wypełnianie poleceń
niemieckich. Chłostę wykonali żołnierze z Oddziału Leśnego „Dęboroga”.
1944.III. – Oddział Leśny „Dęboroga” przeprowadził akcję na niemiecki ciągnik ze spirytusem koło Dębego Wielkiego.
1944.III. – W lesie w rejonie Górki-Dębe Wielkie ćwiczył strzelanie oddział warszawski AK z batalionu „Parasol”.
1944.IV.3/4 – Na placówce zrzutowej „Zegar” w rejonie wsi Olesin, przyjęto dwóch skoczków, broń i amunicję.
1944.IV.16/17-Na zrzutowisku „Obraz” w Porębach Leśnych przyjęto czterech skoczków i zasobniki.
1944.IV.23 – Oddział bojowy pod dowództwem Kazimierza Aniszewskiego „Dęboroga” rozbił w Porębach Leśnych niemiecki posterunek, liczący siedmiu żołnierzy. Zdobyto broń, amunicję i umundurowanie.
1944.IV.24 – Oddział bojowy AK z Warszawy, przeprowadził akcję na gorzelnię w Krubkach w celu zniszczenia zbiornika
na spirytus. Niestety nie skontaktował się przed akcją z miejscowym oddziałem z Krubek. Miejscowi myśleli, że to jakaś banda
rabuje spirytus w gorzelni. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której z oddziału w Krubkach zginął Bohdan Tukałło a Tadeusz Drewnowski został ranny.
1944.IV.25 – Do Krubek zajechała żandarmeria niemiecka, zaalarmowana nocną strzelaniną. W rejonie gorzelni spotkali
młodego chłopaka. Chcąc zmusić go do mówienia, bili go grubymi kijami. Zakatowali go na śmierć. Do piwnicy jednego domu wrzucili granat. Zginęły cztery osoby.
1944.IV.26 – W okolicy Stanisławowa patrol dwuosobowy zastrzelił konfidenta niemieckiego, Władysława Kalkowskiego, nauczyciela ze szkoły w Zalesiu. Wyrok wykonał „Wrzos”
1944.IV. – Oddział bojowy z rejonu Czarna-Szymankowszczyzna pod dowództwem Wacława Cudnego Przeprowadził
akcję w Wólce Wybranieckiej. Z folwarku Jana Wrzoska zabrano sześć krów i buhaja ratując je przed grabieżą przez Niemców
1944.IV. – Wymierzono karę pobicia weterynarzowi Janczewskiemu ze Stanisławowa, za zbyt gorliwe wypełnianie poleceń
niemieckich. Wykonawcami byli „Wichura” i „Minos”.
1944.V. – W rejonie wsi Górki-Dębe Wielkie ćwiczyli strzelanie żołnierze z batalionu „Parasol”.
1944.V.31/VI.01 – Na placówce zrzutowej „Zegar” w rejonie wsi Olesin, przyjęto zasobniki z bronią.
1944.V/VI – Na przełomie maja i czerwca uruchomiona została dodatkowa radiostacja, której dowódcą został kpr. pch. Zdzisław Boczkowski „Orkan” ze Stanisławowa. Terenem działania nowej radiostacji były Ośrodki Obwodu „Mewa” położone na południe od szosy Warszawa – Siedlce. Rozwiązana została 27 lipca 1944 roku.
1944.VI.02 – Ścięto kilkanaście słupów i przecięto druty telefoniczne na odcinku Stanisławów- Mińsk Mazowiecki.
1944.VI. – W pierwszych dniach czerwca Stanisław Maciejewski „Kożuszek” i Henryk Żaczek „Czajka”, zatrzymali żołnierza
niemieckiego na drodze do Okuniewa. Niemiec zrabował wcześniej we wsi pieniądze i konia. Został zastrzelony podczas ucieczki.
1944.VI. – W drugiej połowie czerwca uprowadzono konie i bydło z majątku Tabiszewskich w Dębem Wielkim przed niemiecką grabieżą.
1944.VI. – W końcu miesiąca zorganizowano w lesie, we wsi Rysie, koncentrację szkoleniową wszystkich uczestników kursu
młodszych dowódców z całego obwodu. Zgromadzono ponad 200 uczestników. Na zakończenie koncentracji przyjechał z Warszawy płk. Hieronim Suszyński „Szeliga” i szef sztabu obszaru AK Kazimierz Sobolewski „Cyrus”.
1944.VII. – W pierwszych dniach lipca koło Stanisławowa odbyła się odprawa Komendantów Ośrodków z Komendantem Obwodu „Mewa” „Lubiczem”.
1944,VII. – Na początku lipca miał miejsce zrzut broni i skoczków na placówce zrzutowej w rejonie wsi Cisówka i Helenów.
Komendantem placówki był sierżant „Krajar” Jarosław Krawczyński.
1944.VII. – Na prośbę dziedziczki majątku Krubki Zofii Arkuszewskiej, komendant „Dąb” zarządził uprowadzić z folwarku bydło przed niemiecką bądź sowiecką konfiskatą. – W Dębem Wielkim żandarm niemiecki zastrzelił Władysława Grubę, który zaczął uciekać zobaczywszy Niemca.
1944.VII.1/10-W pierwszej dekadzie lipca miało miejsce formowanie kompanii por.”Dęba” do akcji „Burza”.
1944.VII.11/13 – Na początku drugiej dekady lipca, kompania por.”Dęba”, po mszy w kościele pustelnickim udała się na
miejsce swojej koncentracji w gajowce, w lesie krubskim.
1944.VII.17 – Patrole bojowe opanowały urzędy pocztowe w Dębem Wielkim, Pustelniku i Stanisławowie.
1944.VII. – W połowie lipca w lasach krubskich, ćwiczył strzelanie jeden z oddziałów warszawskich AK. Ubezpieczał go
Oddział Leśny. Niemcy próbowali urządzić obławę ale bez powodzenia.
1944.VII.24 – W Suchowiźnie wartownik Oddziału Leśnego zastrzelił niemieckiego żołnierza jadącego konno. Niemcy w odwecie zastrzelili w pobliskim gospodarstwie Bronisława Czapskiego. Następnie zatrzymali dwóch członków Oddziału Leśnego. Zastrzelili ich podczas próby ucieczki. Byli to Stanisław Czapski syn Bronisława i Henryk Michalski „Pantera”.
1944.VII. – W trzeciej dekadzie lipca w czasie akcji „Burza” kompania „Dęba” rozbiła kolumnę niemiecką (resztki dywizji
„Wikingów”, która przemieszczała się traktem Stanisławów – Okuniew do Warszawy). Rozbrojone zostały dwa konne patrole niemieckie. Odbito tabun koni, około 200 sztuk. Odbito Stado krów około 100 sztuk.
1944.VII.27 – W miejscowości Poręby, w gospodarstwie Józefa Jackiewicza zakwaterował się Sztab Grupy Operacyjnej Wschód.
1944.VII.28 – Dowódca ochrony radiostacji Stanisław Kopacz „Wilga” zameldował się ze sprzętem w Sztabie GOW w Porębach.
1944.VII.29/VIII.10- Stanisławów był terenem krwawych walk między oddziałami Armii Radzieckiej a wojskami hitlerowskimi, uparcie broniącymi dostępu do warszawy. W tym czasie Stanisławów uległ prawie całkowitemu zniszczeniu.
1944.VII.30 – Wkroczenie kompani „Dęba” do Stanisławowa. – Wysadzenie torów kolejowych w Dębem Wielkim.
1944.VII.31 – Defilada kompanii por. „Dęba” Walentego Sudy na rynku w Stanisławowie. Defiladę przyjmował, wyznaczony przez władze podziemne na starostę powiatu Mińsk Mazowiecki Władysław Boczkowski oraz przedstawiciel Armii Czerwonej i miejscowe władze gminne. Po południu do Stanisławowa niespodziewanie wkroczyli Niemcy. Kompania „Dęba” pośpiesznie wycofała się z folwarku, w którym kwaterowała. Niemcy natychmiast po zajęciu folwarku zastrzelili Władysława Boczkowskiego, Helenę Boczkowską, rotmistrza 19 pułku ułanów Stanisława Boczkowskiego, Bronisławę Lewicką, dwóch fornali oraz kilka
niezidentyfikowanych osób. Natomiast oddział AK po opuszczeniu Stanisławowa, udał się ponownie w rejon gajówki w lesie krubskim.
1944.VII.31/VIII.01-W nocy siedziba Sztabu GOW we wsi Poręby została zaatakowana ogniem czołgów niemieckich od strony
Pustelnika. Pomyłka w namiarze wynosiła 200 metrów.
1944.VIII.01 – Sztab GOW z miejscowości Poręby, przenosi się do wsi Rysie. Zakwaterował się w gospodarstwie Jana Siporskiego.
1944.VIII.02 – Sztab GOW przeniósł się do sąsiedniej wsi Cyganka i zakwaterował się w gospodarstwie Józefa Siporskiego
„Wróbel”. Z Cyganki udał się następnie do Marianki.
1944.VIII.04 – Kompania w lesie krubskim znalazła w ciężkim położeniu, będąc pod ciągłym ogniem artylerii. Komendant „Dąb” zarządził rozwiązanie oddziału. Wszyscy małymi grupkami pod osłoną nocy udali się do swoich domów.
1944.VIII.10 – Wyzwolenie Stanisławowa przez Armie Radziecką.
1944.VIII.18 – Wywiezienie z obozu przejściowego NKWD w Dębem Wielkim, żołnierzy 30 Dywizji AK „Polesie” do Lublina i Majdanka. Oficerów wywieziono na Sybir.
1944.XII. – Komendant ośrodka VI, por. Walenty Suda „Dąb”(po śmierci dotychczasowego komendanta obwodu „Kamień” Mińsk Mazowiecki Ludwika Wolańskiego „Lubicza” w dniu 16 grudnia) zostaje mianowany komendantem obwodu „Kamień”. Zmienia pseudonim na „Młot”. Nowym komendantem ośrodka VI zostaje Stanisław Maciejewski „Kożuszek”.
1945.II. – Zorganizowano Oddział Specjalny do obrony przed UB i NKWD. Dowódcą oddziału został Edward Wasilewski „Wichura”.
1945.III.07 – Akcja oddziału „Wichury” na posterunek milicji w Dębem Wielkim. Akcja miała na celu odebranie broni, którą
wcześniej zabrali milicjanci ze schowka oddziału „Wichury”.
1945.III.18 – Walka oddziału „Wichury” z UB i NKWD w osadzie Pyrzanówka. W czasie walki z oddziału zginęli „Wilk” i „Maszt”.
1945.IV/V. – „Wyrwa” z „Samborą”, zaskoczyli milicjantów na posterunku w Stanisławowie zabierając broń.
1945.V.01 – Funkcjonariusze UB urządzili „kocioł” w punkcie kontaktowym AK we wsi Lubomin. Aresztowano między innymi
komendanta ośrodka VI, Stanisława Maciejewskiego „Kożuszka”.
1945.V. – Nowym komendantem ośrodka VI został Władysław Jurek „Sikorzak”.
1945.V.08 – Koniec wojny. Niemcy podpisały kapitulację.
1945.V.20/21 – Rozbicie obozu NKWD w Rembertowie i uwolnienie kilkuset więźniów, przez oddział Edwarda Wasilewskiego
„Wichury”. Większa część oddziału wraz z dowódcą pochodziła z ośrodka VI.
1945.VII.25 – Aresztowano komendanta obwodu „Kamień” Mińsk Mazowiecki, porucznika „Młota” Walentego Sudę.
1945.VII. – W końcu lipca we wsi Ostrów-Kania patrol UB ciężko ranił radiotelegrafistę Ryszarda Bartnickiego „Wrzos”. Zdołał
jednak uciec. Rannego przetransportowano do wsi Górzanka. Nie można było sprowadzić lekarza, gdyż teren był obstawiony przez UB. „Wrzos” zmarł 1. sierpnia 1945 roku.
1945.IX.25 – Ujawnienie się oddziałów AK obwodu „Mewa” – ”Kamień” w miejscowości Wola Rafałowska koło Mrozów. Z ośrodka VI ujawniło się ponad 200 członków AK.